I Am Not A Witch

“I am not a witch. I’m nothing you’ve heard. I’m you.”

Met  die illustere boodschap probeerde Tea Party darling Christine O’Donnell in 2010 haar zieltogende senaatscampagne weer op de rails te krijgen. De aanleiding was een filmpje dat was opgedoken waarin een jonge O’Donnell – voor haar politieke carrière begonnen was – op de Amerikaanse zender ABC vertelde dat ze weleens “geflirt had met hekserij”. Het was de derde keer dat ze een gooi deed naar een Senaatszetel in Delaware, na twee eerdere gefaalde campagnes, en ook dit keer zou ze in het zand bijten.

Het was al een verrassing dat de oerconservatieve O’Donnell de Republikeinse voorverkiezing in het eerder gematigde Delaware overleefd had. Aanvankelijk werd haar maar weinig kans toegedicht tegen de gematigd-conservatieve en populaire partijfavoriet Mike Castle. Electoraal gezien was Castle ook de logische keuze om het tegen de Democraat Chris Koons op te nemen. Delaware telt immers een pak meer geregistreerde Democraten dan Republikeinen.

De partij-elite trok dan ook eensgezind de kaart van Castle. De campagne van O’Donnell – ook nog geplaagd door een reeks onfortuinlijke mediaflaters – dreigde vooral op een financieel debacle uit te draaien. Tot de Tea Party zich op het laatste moment achter haar schaarde. Het tij begon te keren, zowel financieel als electoraal, en tegen alle verwachtingen haalde O’Donnell alsnog de nominatie binnen. In de algemene verkiezing in november ging ze zoals verwacht roemloos tenonder.

Eerder dit jaar was er dan de onverwachte primary-nederlaag van zittend Republikeins senator Dick Lugar in Indiana. Lugar zetelde al 36 jaar onafgebroken in de Senaat en scoorde sinds 1982 niet meer onder de 60%. Zijn electorale positie was de laatste decennia zo sterk dat de Democaten in 2006 zelfs geen kandidaat het veld ingestuurd hadden vanuit het idee dat die toch kansloos zou zijn.

Dit jaar schuilde het gevaar voor Lugar echter in de voorverkiezing. Voormalig schatbewaarder Richard Mourdock haalde het  daarin – met steun van de Tea Party – vrij vlot, door zwaar in te zetten op de anti-establishmentgevoelens bij een deel van de Republikeinse basis.  Morgen neemt Mourdock het op tegen de Democraat Joe Donnelly in een voor de GOP cruciale senaatsverkiezing. De meeste peilingen voorspellen inmiddels een spannende strijd. Een bittere pil voor de partijtop, die de zetel van Lugar vooraf als een veilige zetel had geschat.

Team Rape

De verkiezingen draaien ook om meer dan enkel het presidentschap. De GOP had zich tot doel gesteld om in 2012 de Senaat te heroveren op de Democraten. Tot voor de zomer was dat een haalbaar doel. De Republikeinen hadden 47 zetels, tegenover 53 voor de Democraten (waarvan 2 onafhankelijke leden). Maar dan begon een aantal Republikeinse kandidaten te freewheelen. Tod Akin bijvoorbeeld, die het in Missouri opneemt tegen zittend Senator Claire McCaskill. Hij leek lang op weg naar een vlotte zege, tot hij in Augustus stelde dat vrouwen die slachtoffer zijn van “legitimate rape” maar zelden zwanger worden. Zowat de hele partij liet Akin vallen, maar die weigerde een stap opzij te zetten. In de meest recente peilingen ligt hij ruim vier procent achter op McCaskill.

Enkele weken later maakte senaatskandidaat Tom Smith (PA) een vergelijkbare uitschuiver in een poging zich te distantiëren van de uitspraak van Akin. Toen hem werd gevraagd hoe hij met een dergelijke situatie zou omgaan – zwangerschap na verkrachting – stelde Smith dat hij iets vergelijkbaars had meegemaakt. “She chose life, and I commend her for that”, aldus Smith, en ook wel “Don’t get me wrong it wasn’t rape.” Toen de journalist vroeg wat er dan precies vergelijkbaar kon zijn, antwoordde Smith “having a baby out of wedlock. Put yourself in a father’s position. Yes, it is similar.”

Ze vormen maar een greep uit een golf van door de Tea Party gesteunde kandidaten die er op z’n zachtst gezegd polariserende ideeën op nahouden. En die polarisering zou de GOP weleens zuur kunnen opbreken morgen. Het is één zaak om met een extreme kandidaat de eigen voorverkiezing te kapen voor een overwegend Republikeins publiek. De uitdaging bestaat erin met die kandidaat dan ook nog eens de zo belangrijke centrumkiezer aan te spreken. In dat opzicht in het dus maar de vraag hoe het mensen als Steve King in Iowa (“I’ve never heard of a child getting pregnant from statutory rape or incest”) of Michele Bachmann in Minnesota (“vaccination causes mental retardation”, “carbon dioxide isn’t a harmful gass”, …) zal vergaan. Beide zijn boegbeelden van de Tea Party, komen op in conservatieve districten en zitten in een erg nipte strijd.

Wat vaststaat, is dat er koppen zullen rollen binnen de GOP als de verkiezingen van morgen op een tegenvaller uitdraaien. Eén slachtoffer is al gekend. Olympia Snowe, zittend Senator in Maine voor de Republikeinen, kwam niet meer op voor een vierde termijn. Als reden gaf ze de toenemende polarisering aan, die het onmogelijk maakt om nog aan beleid te werken. President Obama stelde vorige week dat de GOP enkel de rangen gesloten kon houden door hun gemeenschappelijke doel – het Witte Huis overnemen. Het is de vraag hoe de partij met een slecht resultaat zal omgaan. Mitt Romney houdt de eer alvast aan zichzelf – hij kondigde aan uit de politiek te stappen na een eventuele nederlaag.

En Christine O’Donnell? Die loopt zich in tussentijd alvast warm voor een vierde senaatscampagne in 2014.